Mija rok od wejścia w życie ustawy o zawodzie farmaceuty

16 kwietnia 2021 r. weszła w życie ustawa o zawodzie farmaceuty – jeden z najważniejszych aktów prawnych regulujących zasady wykonywania zawodu farmaceuty i kształtujący polski rynek farmaceutyczny. Wprowadzenie do systemu prawnego długo wyczekiwanej przez środowisko regulacji umożliwiło efektywniejsze wykorzystanie potencjału zawodowego farmaceutów i aptek, stworzyło możliwości prawne dla prowadzenia dodatkowych usług farmaceutycznych na rzecz pacjentów, a także zapewniło niezależność i samodzielność zawodową farmaceutów. Regulacja jest szczególnie istotna także w obliczu wyzwań zdrowotnych przed jakimi stoi system ochrony zdrowia. Rosnąca liczba pacjentów w wieku senioralnym oraz stopniowo malejąca liczba lekarzy i pielęgniarek, pandemia COVID-19 i tocząca się wojna na terytorium Ukrainy, sprawiają, że należy kontynuować wdrożone i implementować nowe  rozwiązania rozszerzające uprawnienia farmaceutów, których zakres jasno definiuje ustawa.

Pilotażowy program przeglądów lekowych

Zgodnie z zapisami ustawy o zawodzie farmaceuty, farmaceuta współpracując z pacjentem i lekarzem prowadzącym leczenie pacjenta, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, w ramach świadczenia szeregu usług z zakresu opieki farmaceutycznej, czuwa nad prawidłowym przebiegiem jego indywidualnej farmakoterapii. Jedną z usług w tym w tym zakresie jest realizacja przeglądów lekowych.

1 kwietnia br. rozpoczął się pierwszy w historii polskiej farmacji, pilotaż usługi farmaceutycznej – przeglądu lekowego, którego celami są m.in. ocena zasadności objęcia przeglądów lekowych zakresem opieki farmaceutycznej i włączenia ich do tzw. gwarantowanych świadczeń finansowanych z budżetu państwa. W ramach pilotażu 75 farmaceutów w wybranych w ramach konkursu aptekach  na terenie całej Polski, świadczy określonej grupie pacjentów z wielolekowością usługę przeglądu lekowego. Farmaceuci przygotowują dla pacjentów plan opieki farmaceutycznej i edukują w zakresie profilaktyki zdrowotnej. Pilotaż prowadzony jest przez Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, a jego wyniki są kluczowe dla rozwoju usług opieki farmaceutycznej w Polsce.

Co ważne, nie każda z  usług wymaga przeprowadzenia uprzedniego pilotażu.

Jak wskazywała podczas posiedzenia Senackiej Komisji Zdrowia, które odbyło się 6 kwietnia br., prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, aby zwiększyć dynamikę zmian w sektorze, należy wybrane z usług opieki farmaceutycznej wdrażać już teraz, bez realizacji uprzednich pilotaży. Mowa przede wszystkim o recepcie kontynuowanej, czy poradach w zakresie drobnych dolegliwości.

Szczepienia  w aptekach

Pomimo dynamicznie rozwijanej usłudze szczepień w aptekach związanej z przeszkoleniem blisko 9 tys. farmaceutów, zaszczepieniem w aptekach blisko 1,8 mln pacjentów przeciw COVID-19 i wykonaniu 8,5 tys. szczepień przeciw grypie – usługa nie jest wymieniona w ustawie o zawodzie farmaceuty. W przyszłym sezonie nie będzie również finansowania szczepień przeciw grypie w aptekach.

– Martwi nas to, że wykonanie tej usługi nie będzie dalej refundowane. Przyzwyczailiśmy społeczeństwo do pewnych rozwiązań, jakimi są bezpłatne szczepienia przeciw COVID-19 i przeciw grypie. Jeżeli wrócimy do modelu odpłatnego wykonania szczepienia będzie to barierą dla niektórych pacjentów. Usługa szczepienia musi być refundowana przez NFZ. Osobiście uważam, że wprowadzenie odpłatności to krok w tył – podkreśliła prezes NRA, podczas debaty ekspertów FLU&COVID-19 Meeting 2022.

Badania diagnostyczne

W ramach świadczenia opieki farmaceutycznej, ustawa o zawodzie nadaje farmaceutom uprawnienia do wykonywania badań diagnostycznych. W styczniu br. w Dzienniku Ustaw opublikowano rozporządzenie Ministra Zdrowia, które określiło wykaz badań które mogą być wykonywane przez farmaceutę. Należą do nich: test antygenowy w kierunku SARS-CoV-2; badanie podstawowych paramentów życiowych: ciśnienie krwi, tętno, puls oraz saturacja krwi; pomiar masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie, a także obliczanie wskaźnika BMI (ang. Body Mass Index) oraz stosunku obwodu talii do obwodu bioder (WHR – ang. Waist-Hip Ratio); test stężenia glukozy we krwi; kontrola panelu lipidowego (cholesterol, frakcja HDL i LDL oraz trójglicerydy; szybki test do wykrywania grypy, stężenia białka C-reaktywnego, antygenu Streptoccocus z grupy A, Helicobacter – test z krwi.

Dzięki nowemu uprawnieniu, w nieco ponad 3 miesiące farmaceuci  wykonali w aptekach blisko 85 tys. testów w kierunku zakażenia SARS-CoV-2, biorąc czynny udział w monitorowaniu sytuacji epidemicznej w naszym kraju.

Farmacja szpitalna i kliniczna

Wzmocnienie roli farmaceutów szpitalnych i klinicznych w podmiotach wykonujących działalność leczniczą, poprzez jasne określenie w ustawie o zawodzie farmaceuty, zakresu ich uprawnień zawodowych stanowiło ważny element rozmów podczas prac Trójstronnego Zespołu ds. Ochrony Zdrowia. Wypracowane stanowisko, zobligowało stronę rządową do nowelizacji ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, czego efektem będzie – od 1 lipca br., wzrost wynagrodzeń farmaceutów zatrudnionych w podmiotach leczniczych.

Przed nami kolejne wyzwania

Ustawa o zawodzie farmaceuty stworzyła możliwości prawne do wdrażania i rozwijania szeregu usług farmaceutycznych świadczonych na rzecz pacjentów. Farmaceuci są gotowi do dalszych, dynamicznych i mądrze wprowadzanych zmian systemowych, które ugruntują ich pozycję w systemie i przełożą się na efektywność i bezpieczeństwo farmakoterapii pacjentów.