Profilaktyka nadciśnienia tętniczego. Jak dbać o układ krążenia z pomocą farmaceuty?
17 maja obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Nadciśnienia Tętniczego. Z tej okazji warto pochylić się nad sposobami profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, przesiewowego badania pacjentów, a także metodami optymalizacji terapii. Być może jeszcze nie wiesz, ale wszystkie te usługi już dziś możesz spotkać w polskich aptekach.
W codziennej praktyce zawodowej to dla aptekarzy jedna z najczęściej spotykanych chorób cywilizacyjnych. Nadciśnienie tętnicze, bo o nim mowa, to cicha i podstępna choroba – przez długi czas nie daje niepokojących objawów, a gdy w końcu zaczynamy czuć jej obecność, często jest już za późno by odwrócić zmiany, jakie spowodowała w naszym organizmie. Obecny stan wiedzy medycznej pozwala nam modyfikować ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, zaś temat profilaktyki czy optymalizacji wdrożonej farmakoterapii możemy skutecznie poruszać z farmaceutą zatrudnionym w aptece.
Nadciśnienie tętnicze to – w dużym uproszczeniu – podwyższone ciśnienie krwi, które utrzymuje się także w stanie spoczynku organizmu. Diagnostyką i terapią tej choroby zawsze zajmuje się lekarz. Według najnowszych wytycznych kardiologicznych z 2018 roku wyróżniamy następujące przedziały klasyfikujące ciśnienie krwi:
• optymalne < 120 i < 80,
• prawidłowe 120–129 i/lub 80–84,
• wysokie prawidłowe 130–139 i/lub 85–89,
• nadciśnienie tętnicze 1. stopnia 140–159 i/lub 90–99,
• nadciśnienie tętnicze 2. stopnia 160–179 i/lub 100–109,
• nadciśnienie tętnicze 3. stopnia ≥ 180 i/lub ≥ 110.
Jeśli pobliska apteka jest wyposażona w ciśnieniomierz demonstracyjny lub szkoleniowy, możesz poprosić o pomiar ciśnienia, a po uzyskaniu wyniku badania magister farmacji podpowie, czy występuje konieczność odwiedzenia lekarza oraz w jakim trybie powinno się to odbyć. Farmaceuta może także przeszkolić cię z zasad właściwego dokonywania pomiaru w warunkach domowych.
Czynniki ryzyka
Sam pomiar to jednak nie wszystko, gdyż wskazuje wyłącznie obecny stan rzeczy. Musimy pamiętać, że osoba, która jest zdrowa dziś, może w przyszłości zachorować na nadciśnienie. Na szanse pojawienia się choroby wpływa wiele czynników. Wyróżniamy zewnętrzne czynniki ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego krwi. Spośród tych, które jesteśmy w stanie modyfikować, należy zwrócić szczególną uwagę na:
1. przewlekły stres,
2. nadużywanie soli kuchennej,
3. nadużywanie alkoholu,
4. palenie tytoniu,
5. otyłość,
6. stosowanie niektórych leków.
Aktywnie redukując opisane czynniki ryzyka, mamy możliwość zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby w przyszłości. O metodach profilaktyki choroby oraz modyfikacjach przyzwyczajeń żywieniowych czy zmianie sposobu samoleczenia także możesz porozmawiać z farmaceutą.
Pamiętaj, że u osób starszych, u mężczyzn, u osób wykazujących niską aktywność fizyczną czy cierpiących na bezdech senny ryzyko wystąpienia choroby jest wyższe. Zwiększone ryzyko pojawienia się choroby może wystąpić także u osób z nadciśnieniem tętniczym w wywiadzie rodzinnym. O wszystkich tych aspektach można opowiedzieć farmaceucie, a przede wszystkim – swojemu lekarzowi.
Pomiar ciśnienia w aptece
Podstawową interwencją ze strony aptekarza, o jaką możesz poprosić, jest pomoc w dokonaniu wspomnianego wcześniej pomiaru ciśnienia krwi. W każdej sytuacji, gdy czujesz zaniepokojenie swoim samopoczuciem, gdy wystąpiła przerwa w przyjmowaniu leku lub gdy masz wątpliwości co do jakości pomiaru dokonanego przy pomocy twojego domowego ciśnieniomierza, możesz odwiedzić najbliższą aptekę z urządzeniem demonstracyjnym, gdzie zaufany farmaceuta dokona wstępnego badania ciśnienia tętniczego krwi i w razie potrzeby zasugeruje pilne udanie się do lekarza.
W przypadku osób z grupy ryzyka warto przemyśleć zakup ciśnieniomierza do domu, celem zwiększenia regularności pomiarów – aptekarz to specjalista także od wyrobów medycznych i osprzętu medycznego, dzięki czemu z pewnością pomoże dobrać aparat odpowiedni do twoich potrzeb.
Optymalizacja farmakoterapii
Jeśli znajdujesz się w grupie ryzyka lub chorujesz już na nadciśnienie, apteka jest idealnym miejscem, w którym możesz dokonać korekty przyzwyczajeń lekowych. Farmaceuta to specjalista od leku – udzielając informacji o posiadanych chorobach pomagasz dobrać najbezpieczniejszy dla ciebie lek. Pomagasz także farmaceucie przewidzieć, jak twój organizm zachowa się po przyjęciu danego leku lub suplementu diety. Pamiętaj, że ilość udzielonych magistrowi farmacji informacji o twoim stanie zdrowia czy przyjmowanych lekach ma szansę wpłynąć na powodzenie i bezpieczeństwo twojej farmakoterapii.
Ratowanie zdrowia i życia
W przypadku nieprzewidzianych sytuacji, w konsekwencji których zabrakło ci leku kontrolującego nadciśnienie tętnicze, możesz zwrócić się o pomoc do twojego zaufanego farmaceuty. Zaprzestanie przyjmowania leków kardiologicznych stanowi bowiem bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia. Pamiętaj, że magister farmacji może podejmować decyzje terapeutyczne o wydaniu leku, jeśli nagły jego brak będzie bezpośrednio zagrażać twojemu zdrowiu. Wystawiając receptę farmaceutyczną, ratuje zdrowie, ale musisz pamiętać, że w przypadku braku przekonujących argumentów ze strony pacjenta, farmaceuta może odmówić wydania leku z pomocą tego uprawnienia.
Apteka to idealne miejsce na kontrolę pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego, a także chorujących na tę chorobę. Już dziś farmaceuci mają odpowiednią wiedzę w tematach kardiologicznych i są gotowi się nią dzielić.
Autorem artykułu przygotowanego w ramach kampanii „Po pierwsze farmaceuta” jest mgr farm Marcin Piątek (Twitter: @marcin_p_piatek)