Pierwsza pomoc nad wodą

Po całym roku ciężkiej pracy nadeszły wakacje i czas relaksu. Wielu z nas z pewnością zdecyduje o wypoczynku nad morzem bądź którymś z jezior. Spakowawszy bagaże, nareszcie docieramy na upragnione wakacje. Pierwszego dnia oczywiście idziemy na plażę – dzień jest upalny, niebo bez jednej chmurki. Idealny czas do opalania i pływania.Leżąc sobie błogo na brzegu jeziora nagle słyszymy głośny krzyk – pomocy, mój kolega wpadł do wody! On tonie! Jak powinniśmy zachować się w takiej sytuacji? Jakie działania powinniśmy podjąć, a jakie mogą być dla nas wysoce ryzykowne. Na te pytania postaram się odpowiedzieć w poniższym artykule.

 Gdzie można bezpiecznie wypoczywać nad wodą?

   Przede wszystkim powinniśmy wybierać miejsca, które są strzeżone przez ratowników Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Są to kąpieliska nadmorskie, na rzekach i jeziorach, a także baseny na terenach wielu miast. Jest to zatem pierwszy krok do zapewnienia sobie bezpieczeństwa, gdyż ponad połowa utonięć zdarza się w miejscach w których pływać się nie powinno. Strzeżone kąpielisko posiada obsadę ratowników odpowiednią do jego wielkości, jest wyposażone w sprzęt służący do ratowania ludzi w wodzie oraz udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy. Kąpielisko strzeżone ma wydzielone strefy dla umiejących pływać (oznaczone czerwonymi bojami) oraz dla osób nieumiejących pływać (boje koloru żółtego). Czy oznacza to, że kąpielisko strzeżone przez woprowców jest całkowicie bezpieczne i nic nam nie grozi? Otóż nie. Obecność ratowników daje nam poczucie bezpieczeństwa oraz gwarancję, że akcja ratunkowa zostanie podjęta natychmiast. Pamiętajmy jednak, że na terenie jednego kąpieliska może przebywać nawet kilka tysięcy osób, natomiast obsada jednej wieży ratowniczej nad morzem to 4 ratowników. Dlatego tak ważna jest wzajemna obserwacja osób kąpiących się i powiadomienie ratowników o każdym przypadku zaistnienia niebezpiecznej sytuacji w wodzie oraz na plaży (udary słoneczne, urazy – w tych przypadkach ratownicy WOPR także potrafią interweniować). Konieczność stałego nadzoru dotyczy w szczególności rodziców przebywających nad wodą z dziećmi do 7 roku życia. Strzeżone przez ratowników kąpielisko posiada wywieszoną białą flagę z logiem WOPR, to znaczy niebieskim krzyżem z żółtą kotwicą. Przed udaniem się na wypoczynek nad morze lub nad jeziora (zwłaszcza mazurskie) warto zapisać w swoim telefonie komórkowym numer ratunkowy pod którym dyżurują ratownicy WOPR – 601 100 100. Jeśli przebywamy poza terenem kąpieliska, a będzie potrzebna pomoc, ratownicy mogą dopłynąć łodzią ze swojej bazy lub najbliższego kąpieliska, co będzie zdecydowanie szybsze, niż przybycie grupy ratownictwa wodnego Straży Pożarnej. Warto dodać, iż na Mazurach od kilku lat pływają karetki wodne, posiadające sprzęt oraz obsadę identyczną jak ambulanse lądowe.

Co robić jeśli zauważymy tonącego?

   Do tonięcia może dojść także w miejscu, które jest niestrzeżone przez ratowników. W takiej sytuacji powinniśmy jak najszybciej powiadomić odpowiednie służby (ratowników WOPR, jeśli wiemy że mają nieopodal bazę, straż pożarną lub policję wodną). Natomiast decyzję o natychmiastowym wyciągnięciu tonącego z wody  musimy podjąć sami. Płynięcie do tonącego i bezpośredni kontakt jest dla nas wysoce niebezpieczny. Osoba próbująca utrzymać się na powierzchni wody może uchwycić nas tak mocno, iż uniemożliwi nam wykonanie jakiegokolwiek ruchu. Jeśli więc podejmiemy decyzję o popłynięciu do tonącego musimy pamiętać o następujących zasadach, które zwiększą nasze bezpieczeństwo:

1.    Ratujący powinien umieć dobrze pływać. Pamiętać należy, iż musimy nie tylko dopłynąć do tonącego, ale także doholować go w bezpieczne miejsce. Jeśli posiadamy płetwy należy je założyć.
2.    Starajmy się unikać bezpośredniego kontaktu z tonącym. Jeśli dysponujemy materacem, pontonem, należy wykorzystać ten sprzęt i tak podpłynąć do tonącego, aby wpierw uchwycił nie nas, tylko np. materac.
3.    Pomocne mogą okazać się jakiekolwiek przedmioty utrzymujące się na powierzchni – piłki, deski, nadmuchiwane zabawki dla dzieci.
4.    Zapewnijmy sobie pomoc innych osób przebywających w tym czasie nad wodą. Jeśli jest wielu plażowiczów, a tonący znajduje się w niedalekiej odległości od brzegu, można utworzyć „łańcuch ludzi”, którzy wzajemnie trzymają się za ręce.
5.    Jeśli dysponujemy sprzętem ratowniczym (np. z ośrodków zlokalizowanych w pobliżu jeziora), a poszkodowany jest blisko brzegu, należy rzucić w jego kierunku koło ratunkowe lub specjalną rzutkę z linką. Taki sprzęt umożliwia udzielenie pomocy bez wchodzenia do wody.

    Jednym z podstawowych czynników rokowniczych po epizodzie tonięcia jest czas niedotlenienia w wyniku przebywania pod wodą. Z tego względu należy jak najwcześniej dążyć do zapewnienia skutecznej wentylacji, jeśli poszkodowany po udrożnieniu dróg oddechowych nie oddycha. Gdy  tylko jest to możliwe, wykonywanie oddechów ratowniczych powinno być rozpoczęte już w wodzie. Zaciśnięcie skrzydełek nosa jest z reguły trudne do wykonania w wodzie. Dlatego wentylację można prowadzić nie metodą usta-usta, ale usta-nos. Jeśli znajdujemy się w płytkiej wodzie, blisko brzegu, należy wykonać pięć oddechów ratowniczych i jak najszybciej dopłynąć z ofiarą do brzegu.

   Jeśli znajdujemy się na głębokiej wodzie, ale jesteśmy w stanie wykonywać oddechy ratownicze, powinniśmy prowadzić je przez minutę, co daje nam 10-15 oddechów. Jeśli prawidłowy oddech nie powróci, a czas holowania do brzegu nie przekroczy 5 minut, należy w miarę możliwości wykonywać oddechy w trakcie holowania. Natomiast w sytuacji gdy jesteśmy z poszkodowanym daleko od lądu, po minucie prowadzenia wentylacji należy jak najszybciej dopłynąć z ofiarą do brzegu.

   Po wyjęciu osoby tonącej z wody, resuscytacja odbywa się według tego samego schematu, co resuscytacja w innych przypadkach zatrzymania krążenia. Jeśli nie wykonano tego w wodzie, należy udrożnić drogi oddechowe i ocenić oddech. Jeśli poszkodowany nie oddycha samodzielnie, wykonujemy 5 oddechów ratowniczych a następnie prowadzimy wentylację sposobem 30:2 (30 uciśnięć klatki piersiowej na przemian z 2 oddechami ratowniczymi). Wprawdzie wytyczne resuscytacji pozwalają nam wykonywać uciśnięcia klatki piersiowej jako jedyny element resuscytacji, w przypadku osób po epizodzie tonięcia powinniśmy tego unikać, gdyż zapewnienie dobrej jakościowo wentylacji w połączeniu z uciskaniem klatki piersiowej może zdecydowanie zwiększyć szansę ratowanego na przeżycie.